مبانی نظری و پیشینه پژوهش خانواده و رضایت زناشویی

مبانی نظری و پیشینه پژوهش خانواده و رضایت زناشویی

در 70 صفحه ورد قابل ویرایش با فرمت docx

توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)

همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه

توضیحات نظری کامل در مورد متغیر

پیشینه داخلی

و خارجی در مورد متغیر مربوطه و متغیرهای مشابه

رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب

منبع : انگلیسی وفارسی دارد (به شیوه APA)

نوع فایل:  WORD و قابل ویرایش با فرمت docx

قسمتی از متن مبانی نظری و پیشینه

تعریف ازدواج

تشكیل خانواده و ازدواج واقعه اجتماعی مهمی است كه پایندگی گروهها و زندگی نسل های متوالی به آن بستگی دارد. ازدواج ارتباطی است كه دارای تمامیت بی نظیر و گسترده ای می باشد، ارتباطی كه دارای ابعاد زیستی، عاطفی، روانی، اقتصادی و اجتماعی است. به عبارت دیگر همزیستی زوجین در درون خانواده، موجب چنان ارتباط عمیق و همه جانبه ای می شود كه بی هیچ شك و شبهه ای قابل مقایسه با هیچ یك از دیگر ارتباطات انسان نمی باشد، به نحوی كه قرار داد ناشی از آن دارای نوعی تقدس شده است. بطور كلی ازدواج را می توان عملی دانست كه موجب پیوند دو جنس مخالف بر پایه روابط پایای جنس می شود و با انعقاد قراردادی اجتماعی مشروعیت پیدا می كند .بی تردید یكی از مهمترین تصمیم هایی كه در طول زندگی خود می گیریم، انتخاب شریك زندگی است. ازدواج به عنوان مهمترین و عالی ترین رسم اجتماعی برای دست یابی به نیازهای عاطفی و امنیتی افراد بزرگسال و به عنوان حفظ بقا نسل بشریت از دیر باز همواره مورد تاكید بوده است. ازدواج را می توان یكی از مهمترین تصمیم گیری ها در زندگی هرد فرد دانست و رضایت مندی از ازدواج یكی از اصلی ترین عوامل تعیین كننده ی كیفیت زندگی و سلامت روانی هر فرد می باشد .(هالفورد^[1]،1999. ترجمه، تبریزی و همکاران ،1384).

2-37 رضایت زناشویی

رضایت زناشویی پیوندی دوستانه همراه با تفاهم و درك یكدیگر و تعامل منطقی میان نیازهای مادی و معنوی همسران است. رضایت زناشویی بنیادی ترین ستون سلامت روانی در خانواده است كه از عامل های گوناگون مانند وضع مالی، سن ازدواج، وضع كاری و ... اثر می پذیرد  (سینهاو مكرجی^[2]، 1990)

رضایت زناشویی یك حالت روحی است كه مزایا و هزینه های ادراك شده فرد را از ازدواج با یك شخص خاص منعكس می كند. هرچه شخص در ازدواج خود با شریك زندگیش احساس كند كه هزینه های زیادی پرداخت كرده است، به طور كلی از آن شخص و ازدواج با او رضایت كمتری خواهد داشت. برعكس هرچه بیشتر فكر كند در ازدواج با شریك زندگی خود مزایای بیشتری بدست آورده است از او و زندگی مشتركشان رضایت بیشتری خواهد داشت. ( الیس و همکاران^[3]،1994.ترجمه .صالحی و یزدی،1375)

تعریف  مختلفی برای رضایت زناشویی وجود دارد كه یكی از بهترین تعاریف توسط هاكینز انجام گرفته است وی رضایت زناشویی را این چنین تعریف می كند: احساسات عینی از خشنودی، رضایت و لذت تجربه شده توسط زن یا شوهر زمانی كه همه جنبه های ازدواجشان را در نظر می گیرند، رضایت یك متغییر نگرش است وبنابراین یك خصوصیت فردی زن و شوهر محسوب می شود. طبق تعریف فوق، رضایت زناشویی در واقع نگرشی مثبت و لذت بخش است كه زن و شوهر از جنبه های مختلف روابط زناشویی دارند.(الیس و همکاران ،1994.ترجمه .صالحی و یزدی،1375 )

2-38 چارچوب نظری پژوهش در زمینه رضایت زناشویی

درمورد رضایت زناشویی، محققان این رشته، نظریه های مختلفی دارند، هركدام از این نظریه ها به ازدواج و زندگی مشترك از یك بعد نگاه می كنند. برخی به دوام ازدواج واینكه تداوم زندگی مشترك در همسران به چه شكل درمی آید، برخی به ازدواج به عنوان یك مدل اقتصادی می نگرند كه چناچه پاداش در ازدواج بیشتر از هزینه های آن باشد، رضایت بیشتری در زندگی وجود خواهد داشت. بعضی هم مراحل مختلف یك زندگی  مشترك را از ابتدا تا انتها بررسی می كنند، اینكه زندگی در هر دوره دستخوش چه تغییراتی می گردد، و دسته ای از این نظریه پردازان هم به باورها و عقایدی كه زوجین در زندگی مشترك دارند، می پردازند.

2-38-1 نظریه عقلانی – هیجانی الیس :

 نظریه عقلانی هیجانی معتقد است که اختلال زناشویی به طور مستقیم به اعمال طرف دیگر یا به رفتار همسر مربوط نمی شود بلکه بیشتر به خاطر نظر و عقیده ای است که زن و شوهر در این رفتار دارند، بنابراین این نظریه در رابطه، به افراد توجه دارد. یعنی به جای اینکه تنها تعاملات یا تنها سیستمی که زن و شوهر در آن هستند موردنظر باشد این رویکرد افراد را مورد اصلی در اختلال می داند، احساسات و رفتارهای آشفته ای که در روابط وجود دارد صرفاً معلول رفتار غلط یکی از طرفین یا هر دو آنهاست. به عبارت دیگر این نظریه پیوسته به احساسات و  اعمال زن و شوهر توجه دارد اما به طور اخص، به تفکر هر یک از آنها می پردازد. این تفکر است که درحد وسیعی منجر به خشم و دیگر هیجانات و تعاملات آشفته می شود.

[1]Halford

[2]Sinha& Ma

[3]Ellis At Al

...

2-39  خانواده و اهمیت آن

خانواده گروه كوچكی متشكل از افرادی است كه از طریق پیوند زناشویی یا خونی با یكدیگر در ارتباط متقابل هستند و در كنار یكدیگر در واحد خاصی زندگی می كنند و دارای تجارب و فرهنگ خاصی هستند، دارای امیال و اهداف مشابه بوده و مهر و علاقه آنان را به یكدیگر پیوند داده است. خانواده سنتی از زن وشوهر و فرزندان تشكیل شده است. و بستگان خانواده زن و مرد، در موقعیت های خاص در شرایط كمكی متقابل همراه با شادی شعف و احساس تعلق خاطر و یا اندوه و نگران، با آنان ارتباط برقرار می كنند (نوابی نژاد، 1386) .

2-40 جایگاه خانواده:

خانواده طنینی به قدمت آدمی دارد. از منظر جامعه شناسی و تاریخ، اولین نهاد بشری، ابتدایی ترین و كوچكترین جامعه، خانواده می باشد، این نهاد همیشه توجه متفكرین، پژوهشگران، متخصصین علوم انسانی را از دیدگاه های متفاوت جهت شناخت بهتر و دقیق تر، به خود جلب كرده است چون خانواده به عنوان اولین آموزشگاه بشری بر اساس نوع رابطه با همسر و فرزندان بیشترین تاثیر را اولاً بر چگونگی شخصیت روانی، اجتماعی و فرهنگی فرزندان دارد. (پیاژه، 1991) ثانیاً به صورت غیر مستقیم جامعه را متاثر از نوع روابط و فرهنگ خود می كند (منادی، 1385) .

در نتیجه خانواده های سالم در سلامت فرزندان و سپس سلامت جامعه، نقش مهمی دارند لذا توجه به سلامت و چگونگی فضای درون خانواده كه عواملی نظیر رضایت زوجین از زندگی تبلور می یابد، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار خواهد بود. به دنبال رضایت از زندگی اختلافات زناشویی كمتر شده و طلاق نیز در جامعه كمتر رخ می دهد. كم شدن طلاق در صورت وجود كانون گرم خانوادگی سلامت افراد جامعه بیشتر تحسین خواهد شد. خانواده از منظر دیگر خود تحت تاثیر جامعه خواهد بود ( منادی، 1385 ).

2-41 تعیین نقش های خانواده

فریمن^[1] (1977) هریك از نقش هارا در سه سطح تقسیم بندی می كند. نقش های فردی، نقش های زیر مجموعه ای و نقش خانوادگی كه توسط كل خانواده انجام می گیرد و در اتباط متقابل با محیط و جامعه بزرگتر است. علاوه بر این سیستمی از هنجارها و ارزشها به عنوان بخشی از ساختار خانواده در درون خانواده رشد می كنند. این هنجارها و ارزش ها مشتق شده از تجارب قبل از زناشویی زن و مرد به ویژه در ارتباط با خانواده های اصلی آن است. این هنجارها و ارزشها، مبنای مجموعه ی جدیدی از اصول در زندگی آنان خواهد بود. به این ترتیب تمامی  ارزش های اجتماعی زندگی خانوادگی و فردی، در تعریف رفتار در خانواده مصداق دارد ( نوابی نژاد، 1386 ) .

2-42 خانواده و جامعه پذیری :

یكی از محیط های بنیادی در امرجامعه پذیری خانواده می باشد در واقع هم پدر و هم مادر از عوامل رشد و اجتماعی شده كودك هستند. نقش هایی كه این دو باید ایفا كنند، متفاوت است. اما در عین حال مكمل یكدیگر نیز هستند. تاكلوت بارسنز در مطالعه نقش های اصلی خانواده هسته ای بر این واقعیت تاكید می كند كه شخصیت انسان مادرزادی نیست، باید در فرآیند اجتماعی شدن ساخته شود. این ها كارخانه هایی هستند كه شخصیت انسان را تولید می كنند. ( منادی، 1385 ). عمل ارتباط، باعث برقراری كنش متقابل بین افراد جامعه می شود. كنش متقابل، مانند حالتها یا عمل های اعضاء یك جفت كه به یكدیگر وابسته هستند تعریف می شود. ( برادشاو^[2]، 1982.ترجمه .قرچه داغی،1372) . در نتیجه، زمانی ارتباط بین دو نفر برقرار می شود كه كنش متقابل بوجود بیاید. یعنی پیام د هنده پیام را بدهد، كانال خوبی محتوای پیام را انتقال  دهد و پیام گیرنده پیام را دریافت كند. یعنی، پس خوراندی از پیام گیر به پیام دهنده وجود داشته باشد. در نتیجه اعتماد بین دو طرف كنش متقابل برقرار نمی شود و گفتگو به وجود نمی آید. برای مثال در حوزه خانواده، اینكه فقط مرد سخن بگوید و زن و فرزند فقط شنونده باشند و یا فقط زن صبحت كرده و مرد و فرزندان شنونده باشند، كنش متقابل برقرار نشده است و گفتگویی وجود ندارد بلكه فقط گفت تنها وجود دارد. گفت تنها نیز امكان رد شدن محتوای پام را تضمین نمی كند. این عمل نه فقط در سطح خانواده، بلكه در سطح كلان در نهادهای اجتماعی نیز صحت دارد و شاهد هرروز آن هستیم. یعنی در این حالت، نه مرد نه زن نمی توانند خواسته های خود را در نزد همسر خود عمل كنند و به فرهنگ هم درآیند و به یكدیگر نزدیك شوند. نه والدین امكان باز تولید فرهنگ خود را در فرزندان خواهند داشت نه جامعه موفق به جامعه پذیر كردن نسل جوان جامعه به فرهنگ رایج جامعه خواهد شد ( منادی، 1385 ) .

...

[1]Fariman

[2]Beradshave

...

2-62 رویكردهای زوج درمانی برای بهتر شدن روابط زناشویی:

زوج درمانی خود نظم بخشی: این رویكرد كاربرد نظریه خود كنترلی رفتاری مشكلات در ارتباط است. تاكید این رویكرد بر این است كه به زوجین آشفته كمك كند تا صلاحیت های بیشتری را برای تغییر الگوهای مشكل آفرین رفتاری، شناختی، عاطفی به دست آورده و به وسیله این كار رابطه خود را تقویت كنند. در این رویكرد تلاش برای ارائه یك چهارچوب یكپارچه نظری است. روش های مورد استفادهدراین رویكرد بر مبنای مشكلات ارتباطی تدوین شده اند یعنی هدف تغییر الگوهای رفتاری – شناختی – عاطفی است كه با مشكلات ارتباطی در پیوند است. (هالفورد ،1999. ترجمه، تبریزی و همکاران ،1384). .

زوج درمانی ارتباطی :این رویكرد با هدف افزایش توانایی زوجین برای گفتگویی مشاركتی و تعیین انواع راهبردهای مؤثر ارتباطی كه زوجین را به شناخت و حل مشكلات برساند و همچنین مشاركت دادن زوجین با یكدیگر برای حل مشكلات انجام می شود. فرض اساسی این رویكردها این است كه ارتباط بهتر میان زوجین و تعاملات صمیمانه را گسترش داده و موجب كاهش تعارضات میان آنها شود (پیتا^[1]،2001) .

زوج درمانی فمینیستی :اساس این رویكرد بان می كند كه وجود تفاوت ها در قدرت موجب تفاوت در رشد شخصی و اجتماعی افراد می شود بنابراین مسائل مراجعان بیشتر ناشی از پیامها  محدودیت های بیرونی است تا درونی. اهداف این رویكرد آگاهی دادن در زمینه فرآیند های اجتماعی، نقش جنسیتی، تشخیص پیامد ها یا عقاید درونی شده، گسترش و رشد زنجیره تكاملی از رفتارهای آزادانه انتخاب شده یا غیر تحمیلی، ایجاد تعامل وابستگی و استقلال در روابط و پژوهش طیف وسیعی از مهارت های زندگی، می باشد .زوج درمانی فمینیستی وجود تعارضات را ناشی از عدم آگاهی زوجین نسبت به نقش و انتظاراتی می داند که از الگوهای پیشین نشأت می گیرد بنابراین هدف درمانگرانتقال این انتظارات به حوزه آگاهی زوجین است.زوج درمانی فمینیستی مانندیك مترجم زبان میان زوجین قرار می گیرد و به آنها كمك می كند كه تا دنیای ذهنی یكدیگر،‌نقش جنسی اجتماعی شده، انتظارات مربوط به ارتباط و زبان یكدیگر را درك كنند  (نانت^[2]، 2005) .

زوج درمانی راه حل مدار: این رویكرد یكی از پرطرفدارترین رویكرد كنونی است كه علت اصلی آن تاكید بر نگرش غیر آسیب شناسی به افراد، محدودیت های جلسات درمانی به ماهیت كاربردی عملی و سهولت یادگیری و فنون آن است. سرچشمه این رویكرد مدل درمانی كوتاه مدت موسسه تحقیقات ذهنی است .این رویكرد از تمركز بر مشكلات اجتناب كرده و منحصراً بر راه حل ها تاكید می كند واین راه حل ها ممكن است نشانه هایی از تجارب قبلی فرد داشته باشد و یا اینكه در تجارب آینده او تحقق یابند ( چانگ^[3]، 2005) .

2-63 پیشینه تحقیق:

باتوجه به موضوع مورد تحقیق در این قسمت به تحقیقاتی که در زمینه  اثرآموزش مهارتهای خودآگاهی و حل مساله بر افزایش رضایت زناشویی کار  شده، در دو بخش داخلی و خارجی به چکیده ای از آنها اشاره می شود.

2-64 تحقیقات داخلی :

احمدی و همکاران (2010) در مطالعه ای  بر روی مهارتهای حل مسئله خانوادگی و رضایت زناشوی تعدادی از زنان که نارضایتی زناشویی داشتند، به این نتیجه رسیدند که مداخله حل مسئله به صورت معنی داری نارضایتی زناشویی را کاهش داد و بهبود قابل توجهی در ابعاد مهارتهای ارتباطی، حل تعارضات، وژگی های شخصیتی، روابط جنسی و ارتباط یا خانواده و دوستان به وجود می آورد. ...

...

[1]Pitta

[2]Nunnt

[3]Chang

...